journal intime #97

jt97 – qu’est-ce que comprendre la folie – WA TER

waarom kan ik u niet zeggen wat deze ‘kleine’ fuga in sol klein, BWV 578 van Bach ‘betekent’?

o, ik kan gerust honderduit vertellen wat dit prachtige stukje muziek voor mij betekent, dat ik er nog steeds tranen van in de ogen krijg als ik het stretto door mij heen voel gaan, ik zou lyrisch worden mocht ik u mogen vertellen hoe ik het urenlang zonder al te denderend resultaat heb willen spelen op het Hammond-orgel van mijn vader, maar ik ga u, in weerwil van de titel van deze reeks, al die intimiteiten besparen. want dat is geen antwoord op de vraag, dat is niet wat deze fuga ‘betekent’ , wat die ‘zou willen zeggen’…

waarom horen we bij muziek, of dans of een schilderij zo vaak de mensen zeggen dat het ‘niet in woorden te vatten is’, dat het ‘onzegbaar’ is, ja zelfs dat het ‘niet van deze wereld’ is?

het standaard-antwoord van de Nieuwe Kathedraal van de erotische Ellende op alle waarom-vragen is : “het zal u leren”.

in dit geval zou Ludwig Wittgenstein het eens zijn met deze Kathedraalse koan, want zoals Christiane Chauviré in haar artikel “Phénoménologie et esthétique. Le mythe de l’indescriptible chez Wittgenstein” [CHAUVIRÉ 2003] ons zeer helder duidelijk maakt berusten de ideeën over het onzegbare (’the ineffible’ in de Engelse tonnen boeken daarover) die aan Wittgenstein worden toegeschreven geenszins tot zijn opinie daarover.
voor Wittgenstein was die nood aan verwoording van de esthetische ervaring een artificiële nood die opgewekt werd en eigen was aan het filosoferen. een normaal mens luistert naar de fuga en geniet, alleen filosofen of betweterige bloggers zoals ik vragen zich luidop af wat die fuga nou ‘wil zeggen’…

Kierkegaard heeft immers overschot van gelijk als hij beweert dat muziek en dans ‘hogere kunsten’ zijn dan de kunsten in het talige domein zoals theater of poëzie omdat ze veel ‘onmiddellijker’ werken: zij hebben het ‘middel’ het medium van de taal niet nodig. wat wil het zeggen, die muziek? als het wat wou zeggen had Bach de woorden wel genoteerd en niet de noten. God spreekt in zijn muziek, dat zou onze Johann zeker beamen maar wat Hij zegt is niks anders dan de muziek zelf.

Jean Oury valt op 6 januari 1988 op het einde van zijn lezing in als derde stem bij de zich al verstrengelende meningen van Wittgenstein en Kierkegaard als hij wijst op het grote gevaar van reductie als je je begint af te vragen wat het zou kunnen betekenen om te begrijpen wat sommige patiënten doen als zij zich ‘als gedrevenen’, ‘in hun waanzin storten’ op de creatieve expressie.

want als het te begrijpen was, zouden ze het misschien ook gewoon kunnen zeggen, maar geen van de lijdenden doet dat, dus zou het maar al te gek van ons zijn als we hun waanzinnige expressie zouden willen reduceren tot de talige vorm van begrijpelijkheid die voor hen op evidente wijze niet meer werkt.

het is toch met enige schroom dat ik in dit soort gezelschap bijna gedwongen word om een vierde stem dit thema te laten herhalen en ik klim dan ook maar heel ff op het al te gladde orgelzitje om dan weer snel in vier woorden af te dalen tot mijn ware proportie van boekloos en confuus bevingerd dichtertje. ik doe het, denk ik, maar best met de pedalen, want ik word bij god zenuwachtig als men mij op de handen kijkt.

waarom toch hebben u en ik, die toch deze muziek al hebben om alles van het goddelijke tot diep in onze ziel te laten ervaren, waarom toch zijn wij anders dan de vogel die met zijn Messiaens gefluit gods glorie moeiteloos beamen en herhalen kan, zo onherroepelijk getroffen door de onaflatende plaag van de taal? waarom, zo vraag ik u?

over het journal intime -programma

pseudo-code van het programma:

gegeven:
geste: het pad van de primaire, spontane beweging
schrijfleeslus: herhaling van de geste die zich gaandeweg stabiliseert binnen de corridor van de geste
corridor: het tijdruimtelijke vlak waarbinnen de geste zich herhalen kan zoals geprojecteerd op een 2D schrijfvlak
jij, je: een participant aan het journal intime programma

het journal intime is een dagelijks algoritmisch uitgevoerde handeling (functie);

• je wordt wakker en je doet onmiddellijk dit (géén andere bewuste handeling ervoor): je beeldt jezelf een geste in eventueel gelinkt aan een woord of een frase
• je neemt de blocnote en initieert de schrijfleeslus
• je vocaliseert daarbij het woord of de frase
• als je merkt dat de herhaling zich gestabiliseerd heeft tot een geste
  • neem je jouw vocalisatie voor minstens vier iteraties op
  • teken je de geste
• je leest in een boek in een vreemde taal (eender welke, niet je moedertaal) tot je een fragment tegenkomt waarvan je denkt dat het kan dienen als 'titel' of 'benoeming' van de geschreeftekende schrijfleeslus

uitvoer van het programma:
– een potloodtekening met een titel in een vreemde taal
– een geluidsopname van vier herhalingen van 1 uitgesproken woord of frase in het Nederlands (met NL tongval)
– enkele universa aan nieuwe betekenissen

journal intime is een gratis NKdeE-programma